تحلیل ابعاد توسعه در ایران با استفاده از طراحی شاخص های ترکیبی_ مطابق برنامه های توسعه ای بعد از انقلاب (در حال داوری)

مقاله با هدف چاپ در فصلنامه های داخلی ویا Scopus، تهیه گردیده است:

تحلیل ابعاد توسعه در ایران با استفاده از طراحی شاخص های ترکیبی:

مطابق برنامه های توسعه ای بعد از انقلاب

دکتر علی محمدی‌پور

مقاله حاضر طی سال 1399 تهیه گردیده و  برای داوری به یکی از فصلنامه های داخلی کشور ارسال شده است. هم اکنون این مقاله در حال طی نمودن فرایند داوری بوده و نتایج چاپ و داوری آن طی سال 1400 مشخص و اعلام خواهد شد.

چکیده:

مطالعه حاضر به دنبال بررسی عملکرد شاخص­های کلان اقتصاد ایران طی برنامه­ های ششگانه بعد از انقلاب بوده تا بتواند دستاوردهای حاصل از برنامه ­ها را مقایسه و رتبه ­بندی نماید. بر مبنای بازنگری اساسی در گزارش توسعه انسانی 2010 سازمان ملل متحد(تا 2019) و دستورالعمل­ های تولید شاخص­ های ترکیبی کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا (2019: 80-67)، رویکرد بکارگیری شاخص ­های ترکیبی (با طراحی 6 بُعد از توسعه در قالب 24 متغیر از منابع داخلی و خارجی)، استفاده شده است. نتایج مطالعه بیان می­دارد برنامه­ های اول تا چهارم در مسیر بهبود قرار داشته ­اند، ولیکن تشدید تحریم ­های همه‌ جانبه آمریکا و در راستای جنگ ارزی علیه ایران، وقوع تحریم بانک مرکزی و تحریم خرید نفت از ایران در بهمن 1390(سال اول برنامه پنجم)، باعث کاهش چشمگیر شاخص ملی توسعه اقتصادی-اجتماعی در سال 1391 گردیده، بطوریکه میانگین این شاخص برای برنامه پنجم از متوسط برنامه اول، نیز کمتر شده است. مدیریت شرایط تحریم ­ها و پیاده­ سازی منسجم استراتژی اقتصاد مقاومتی طی اوایل برنامه ششم باعث تقویت شاخص مذکور گردیده ولیکن مدیریت بحران کرونا می­ تواند جایگاه واقعی­ تر برنامه ششم را مشخص نماید. مطابق نتایج تحلیل حساسیت، برنامه­ های چهارم و سوم بعنوان موفق­ ترین برنامه ­های توسعه­ ای و همچنین برنامه­ های پنجم و اول با ضعیف ­ترین عملکرد، متمایز گردیده­ اند.

کلیدواژه‌ها: شاخص ­های ترکیبی، برنامه­ های توسعه اقتصادی اجتماعی فرهنگی، شاخص ملی اقتصادی اجتماعی توسعه، اقتصاد مقاومتی و بحران کرونا.

طبقه‌بندی JEL : O20، C43، O11.