دکتر علی محمدی پور - با محوریت اقتصاد و صنعت (2)

مقاله با هدف چاپ در فصلنامه های داخلی ویا Scopus، تهیه گردیده است:

تحلیل ابعاد توسعه در ایران با استفاده از طراحی شاخص های ترکیبی:

مطابق برنامه های توسعه ای بعد از انقلاب

دکتر علی محمدی‌پور

مقاله حاضر طی سال 1399 تهیه گردیده و  برای داوری به یکی از فصلنامه های داخلی کشور ارسال شده است. هم اکنون این مقاله در حال طی نمودن فرایند داوری بوده و نتایج چاپ و داوری آن طی سال 1400 مشخص و اعلام خواهد شد.

چکیده:

مطالعه حاضر به دنبال بررسی عملکرد شاخص­های کلان اقتصاد ایران طی برنامه­ های ششگانه بعد از انقلاب بوده تا بتواند دستاوردهای حاصل از برنامه ­ها را مقایسه و رتبه ­بندی نماید. بر مبنای بازنگری اساسی در گزارش توسعه انسانی 2010 سازمان ملل متحد(تا 2019) و دستورالعمل­ های تولید شاخص­ های ترکیبی کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا (2019: 80-67)، رویکرد بکارگیری شاخص ­های ترکیبی (با طراحی 6 بُعد از توسعه در قالب 24 متغیر از منابع داخلی و خارجی)، استفاده شده است. نتایج مطالعه بیان می­دارد برنامه­ های اول تا چهارم در مسیر بهبود قرار داشته ­اند، ولیکن تشدید تحریم ­های همه‌ جانبه آمریکا و در راستای جنگ ارزی علیه ایران، وقوع تحریم بانک مرکزی و تحریم خرید نفت از ایران در بهمن 1390(سال اول برنامه پنجم)، باعث کاهش چشمگیر شاخص ملی توسعه اقتصادی-اجتماعی در سال 1391 گردیده، بطوریکه میانگین این شاخص برای برنامه پنجم از متوسط برنامه اول، نیز کمتر شده است. مدیریت شرایط تحریم ­ها و پیاده­ سازی منسجم استراتژی اقتصاد مقاومتی طی اوایل برنامه ششم باعث تقویت شاخص مذکور گردیده ولیکن مدیریت بحران کرونا می­ تواند جایگاه واقعی­ تر برنامه ششم را مشخص نماید. مطابق نتایج تحلیل حساسیت، برنامه­ های چهارم و سوم بعنوان موفق­ ترین برنامه ­های توسعه­ ای و همچنین برنامه­ های پنجم و اول با ضعیف ­ترین عملکرد، متمایز گردیده­ اند.

کلیدواژه‌ها: شاخص ­های ترکیبی، برنامه­ های توسعه اقتصادی اجتماعی فرهنگی، شاخص ملی اقتصادی اجتماعی توسعه، اقتصاد مقاومتی و بحران کرونا.

طبقه‌بندی JEL : O20، C43، O11.

   مطابق برنامه ریزی اولیه صورت پذیرفته، دو پروژه تحقیقاتی طی سال 1400، انجام خواهد گردید که از هر پروژه تحقیقاتی حداقل دو مقاله با عنوان تقریبی و برآوردی ذیل، تدوین خواهند شد، البته تعداد مقالات مستخرج از پروژه اول، اخیراً به سه مقاله افزایش یافته است. (سعی بر انجام کلیه این مقالات طی سال 1400 میباشد، ولیکن احتمالاً تکمیل برخی از این پروژه ها و یا مقالات طی سال 1401 نهایی و آماده ارسال به نشریات و ژورنال های مختلف گردد ):

1. مقاله برای چاپ داخلی ویا Scopus:

با عنوان: "بررسی آثار سوبسید انرژی بر تحقق توسعه پایدار در کشورهای ایران، چین، عربستان، روسیه، هند و .با استفاده از شاخصهای ترکیبی"مطابق برنامه ریزی صورت پذیرفته، مقاله مورد بحث طی سال 1400تهیه خواهد شد. ساختار شاخص سازی در این مقاله، مشابه متد مورد استفاده برای ساخت شاخص ترکیبی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران بوده، با این تفاوت که ارزیابی نهایی شاخص ترکیبی با سوبسید انرژی مقایسه و ارزیابی خواهد شد. (داده های این مقاله در حال گردآوری می باشد.)

2. مقاله Scopus:

با عنوان: "بررسی موانع و علل ناموفقیت برنامه ریزی اقتصادی در ایران: آسیب شناسی برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی" مطابق برنامه ریزی صورت پذیرفته، داده های مورد نیاز این مطالعه طی بهار 1400 تهیه خواهد شد و سپس نگارش آن آغاز خواهد شد. پیش بینی می گردد نگارش مقاله تا پایان تابستان 1400، خاتمه یابد. (داده های این مقاله در حال گردآوری می باشد.)

3. مقاله :

با عنوان: "طراحی شاخص ترکیبی اقتصادی اسلامی برای کشورهای مختلف جهان: بر اساس مبانی اقتصاد اسلامی و آموزه های اسلامی" تهیه این مقاله اخیراً در برنامه نگارش سال 1400 قرار گرفته و مدلسازی اولیه آن نیز صورت پذیرفته است، ولیکن مبانی اولیه این مقاله، نواقص زیادی داشته و احتمالا طی پاییز 1400 تکمیل خواهد گردید. در حقیقت این مقاله بعد از پایان نگارش مقاله آسیب شناسی برنامه های توسعه ای، در دستور کار قرار خواهد گرفت.

4. مقاله :

با عنوان: "بررسی جایگاه استراتژیک نفت و انرژی فسیلی در موفقیت برنامه های توسعه ای در ایران" مطابق برنامه ریزی صورت پذیرفته، احتمالاً تدوین این مقاله طی اواخر سال 1400 و یا اوایل 1401 محقق خواهد گردید. احتمالا نگارش این مقاله طی زمستان 1400 آغاز خواهد شد.

5. مقاله :

با عنوان: "آینده پژوهی و تدوین دورنمای نفت در ایران در چهارچوب توسعه پایدار" و یا احتمالاً با عنوان:"برنامه ریزی استراتژیک برای سوختهای فسیلی در ایران در راستای مدیریت تولید و مصرف سوختهای فسیلی جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار"، مطابق برنامه ریزی صورت پذیرفته، احتمالاً تدوین مقاله مورد بحث طی اواخر سال 1400 و یا اوایل 1401 صورت خواهد پذیرفت. احتمالاً نگارش این مقاله به سال 1401 منتقل خواهد شد.

لازم به ذکر است در صورت عدم اتمام فرایند تدوین هر یک از مقالات ذیل در سال 1400، ادامه کار تهیه و تنظیم آنها به سال 1401 منتقل خواهد گردید. بنابراین لیست مقاله های فوق الاشاره، صرفا برای اطلاع رسانی انتشارات آتی و احتمالی دکتر محمدی پور تهیه گردیده است.

   مطابق برنامه ریزی اولیه صورت پذیرفته، پروژه های تحقیقاتی ذیل طی سالهای 1401 و 1402، میتواند انجام پذیرد، مقالات متعددی قابل استخراج از این پروژه های تحقیقاتی می باشند که ذیلاً برخی از مقالات محتمل مورد اشاره قرار می گیرد:

1. مقاله برای چاپ در فصلنامه های داخلی علمی پژوهشی ویا Scopus:

با عنوان: "بررسی آثار سوبسید انرژی بر تحقق توسعه پایدار در کشورهای پر سوبسید جهان از قبیل: ایران، چین، عربستان، روسیه و هند در قالب بهره گیری از مدل های تصمیمی گیری چند معیاره MADM"مطابق برنامه ریزی صورت پذیرفته و با وقفه های زمانی چندماهه، نهایتاً نگارش مقاله مورد بحث طی سال 1400 تکمیل گردید. در این خصوص، کلیه داده های مطالعه تا سال 2020 بروزرسانی شده و آنالیز و طراحی مدل تحقیقاتی برای این مطالعه انجام گردید. مراحل داوری مقاله طی سال 1400 صورت پذیرفت و در چهار اسفند 1400 مقاله بصورت رسمی مورد پذیرش قرار گرفت. (هم اکنون در نوبت چاپ برای زمستان 1401 در فصلنامه پژوهشهای اقتصادی قرار دارد.)

2. مقاله Scopus:

با عنوان: "بررسی موانع و علل ناموفقیت برنامه ریزی اقتصادی در ایران: آسیب شناسی برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی" مطابق برنامه ریزی صورت پذیرفته، داده های مورد نیاز این مطالعه طی 1400 تهیه خواهد شد و سپس نگارش آن آغاز خواهد شد. پیش بینی می گردد نگارش مقاله طی سال 1401، خاتمه یابد. (داده های این مقاله در حال گردآوری می باشد.)

3. مقاله :

با عنوان: "طراحی شاخص ترکیبی اقتصادی اسلامی برای کشورهای مختلف جهان: بر اساس مبانی اقتصاد اسلامی و آموزه های اسلامی" تهیه این مقاله اخیراً در برنامه نگارشی اواخر سال 1401 قرار دارد و مدلسازی کلی و اولیه آن صورت پذیرفته است، ولیکن مبانی اولیه این مقاله، نواقص زیادی داشته و اواخر سال 1401 قابل تکمیل خواهد بود. در حقیقت این مقاله بعد از پایان نگارش مقاله آسیب شناسی برنامه های توسعه ای، در دستور کار قرار خواهد گرفت.

4. مقاله :

با عنوان: "بررسی جایگاه استراتژیک نفت و انرژی فسیلی در موفقیت برنامه های توسعه ای در ایران" مطابق برنامه ریزی صورت پذیرفته، احتمالاً تدوین این مقاله طی اواخر سال 1401 و یا اوایل 1402 محقق خواهد گردید. مطالعه عمومی و اولیه در خصوص نگارش این مقاله صورت پذیرفته، ولیکن هنوز متد مطالعاتی و منابع اصلی تحقیق، آماده سازی نشده اند.

5. مقاله :

با عنوان: "آینده پژوهی و تدوین دورنمای نفت در ایران در چهارچوب توسعه پایدار" و یا احتمالاً با عنوان:"برنامه ریزی استراتژیک برای سوختهای فسیلی در ایران در راستای مدیریت تولید و مصرف سوختهای فسیلی جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار"، مطابق برنامه ریزی صورت پذیرفته، احتمالاً تدوین مقاله مورد بحث طی اواخر سال 1402 صورت خواهد پذیرفت. با توجه به اهمیت مباحث استراتژیک در برنامه ریزی انرژی های فسیلی در ایران، احتمال دارد اولویت این مقاله تغییر یافته و بزودی مطالعه در این خصوص آغاز شود. مبانی نظری این مطالعه هنوز انجام نشده است.

لازم به ذکر است پیشتر مقرر گردیده بود که نگارش اولیه کلیه مقالات فوق الاشاره طی اواخر سال 1399 و مابقی طی سال 1400 انجام پذیرد، ولیکن بنا به دلیلی چون: عدم ارزش دهی اجتماعی به فعالیتهای پژوهشی، مشغله کاری بالا، فوت پدر و . ، نگارش این مقالات با تاخیرات قابل ملاحظه ای همراه شده و حتی انجام آنها در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. بر این اساس، لیست مقاله های فوق الاشاره، صرفا برای اطلاع رسانی انتشارات آتی و احتمالی دکتر محمدی پور تهیه گردیده و توضیحات دقیق و جزئیات انجام، داوری و چاپ این پروژه های تحقیقاتی در آینده اطلاع رسانی خواهند شد.